مثال 2

ایرج و پرویز که هر کدام صاحب یک فروشگاه لوازم یدکی می باشند، برای گسترش فعالیتهای خود تصمیم گرفتند در تاریخ 10/1/ 3 x13 با ادغام فروشگاه های خود، شرکت تضامنی پرویز و شریک را تاسیس نمایند. ترازنامه هر یک از فروشگاه ها قبل از ادغام به شرح زیر می باشد

                                            فروشگاه پرویز

                            ترازنامه به تاریخ 10/1/ 3 x13

در مورد داراییها و بدهیهای دو فروشگاه توافقهای به شرح زیر به عمل آمد:

1- ارزش موجودی کالای فروشگاه پرویز 900000 ریال مورد توافق قرار گرفت.

2- حسابهای دریافتنی فروشگاه پرویز 150000 ریال مورد توافق قرار گرفت.

3- ساختمان فروشگاه ایرج 700000 ریال ارزیابی گردید و بقیه داراییها و بدهیها عینا مورد توافق قرار گرفت.

ثبت این رویداد در دفتر روزنامه شرکت تضامنی پرویز و شریک به شرح زیر می باشد:

سرمایه گذاری مجدد:

چنانچه شرکاء در طی فعالیت شرکت، به هر دلیل اقدام به سرمایه گذاری مجدد نمایند، حساب سرمایه هر یک از آنها معادل دارایی سرمایه گذاری شده بستانکار و حساب دارایی مربوطه بدهکار می گردد.

انواع حسابها در شرکتهای تضامنی:

شرکت تضامنی علاوه بر حساب سرمایه شرکاء دارای حسابهای دیگری نیز می باشد. علت وجودی این حسابها، منع قانونی تغییرات ادواری در حساب سرمایه شرکاء است. برای این منظور معمولا عملیات جاری شرکت تضامنی در حسابهای زیر منعکس می شوند:

1- حساب سرمایه شرکاء

2- حساب جاری شرکاء

3- حساب برداشت شرکاء

4- حساب وام شرکاء

حساب جاری شرکاء:

وقتی تغییرات سرمایه شرکاء منع قانونی داشته باشد، جهت انجام برخی از مبادلات مالی فیمابین شرکاء و شرکت، برای هر کدام از شرکاء حساب جاری جداگانه ای نگهداری می شود. برداشت و سهم زیان هر یک از شرکاء در قسمت بدهکار حساب جاری وی و سهم بهره سرمایه (در صورتی که در شرکتنامه پیش بینی شده باشد)، سهم سود، حقوق و کمیسیون هر یک از شرکاء در بستانکار حساب جاری او ثبت می شود. این حساب از نوع حسابهای دائمی بوده و مانده آن از سالی به سال دیگر منتقل و محل نمایش آن در ترازنامه، بین بدهیها و سرمایه شرکاء می باشد.

حساب برداشت شرکاء:

حساب برداشت حسابی است که به نام هر یک از شرکاء در دفاتر افتتاح و برداشت شخصی (نقدی یا غیر نقدی) هر شریک در طی دوره مالی در بدهکار این حساب ثبت می شود. این حساب یک حساب موقت بوده و در پایان دوره مالی، مانده آن به حساب شریک منتقل می شود. میزان حداکثر برداشت هر شریک در شرکتنامه قابل پیش بینی می باشد. چون برداشت شخصی هر شریک به منزله ی دریافت وام از شرکت است، لذا ممکن است نسبت برداشت شرکاء بهره ای در شرکتنامه در نظر گرفته شود.

حساب وام شرکاء:

گاهی اوقات ممکن است شرکت تضامنی به وجوه نقد احتیاج داشته باشد و این وجوه از طریق یکی از شرکاء تامین گردد و شریک مزبور به دلایلی تمایل به افزایش سرمایه خود نداشته باشد. لذا شریک وام را در اختیار شرکت قرار داده و هر ساله از این بابت مبلغی به عنوان بهره از شرکت دریافت می دارد. مبلغی که به عنوان وام از طرف شریک به شرکت واگذار می شود در حساب جداگانه ای به نام «حساب وام» همان شریک ثبت می شود، این حساب یکی از حسابهای پرداختنی شرکت می باشد. بهره ای که به وام تعلق می گیرد، در حساب وام شریک ثبت نمی شود بلکه در حساب جداگانه و یا به حساب جاری آن شریک منظور می گردد.

در مواردی نیز ممکن است شرکت از وضع نقدینگی خوبی برخوردار باشد و شرکاء نیاز به وام داشته باشند، در این حالت، وام دریافتی توسط هر شریک، در بدهکار حساب وام آن شریک ثبت می شود. در این صورت مانده بدهکار حساب وام، مانند مانده بدهکار حساب سایر بدهکاران در ترازنامه منعکس می گردد.

طلب شرکت از شرکاء به عنوان دارایی، و بدهی شرکت به شرکاء به عنوان بدهی در ترازنامه شرکت گزارش می شود.

تاریخ	شرح	عطف	بدهکار	بستانکار
	خلاصه حساب سود و زیان حساب تقسیم سود ثبت انتقال سود سال جاری به حساب تقسیم سود حساب تقسیم سود حساب جاری آرش حساب جاری دانش بایت انتقال سود به حساب جاری شرکاء		900000     900000	900000     600000 300000

تقسیم سود و زیان به نسبت سرمایه شرکاء

در مواردی که ماهیت فعالیت شرکت به نحوی است که درآمد آن مستقیما به میزان سرمایه گذاریها بستگی دارد، تقسیم سود و زیان به نسبت سرمایه شرکاء روش مناسبی است.

زمانی که سرمایه شرکاء مبنای تقسیم سود و زیان قرار می گیرد باید مشخص گردد که سرمایه گذاری در کدام مقطع از دوره مالی، ‌ابتدا یا انتهای آن صورت گرفته است. اگر سرمایه گذاریها در اواسط دوره مالی و یا به تدریج صورت گرفته باشد، ممکن است مبلغ متوسط سرمایه در طی دوره مبنای تقسیم سود و زیان قرار گیرد.

سرمایه پایان دوره + سرمایه اول دوره = متوسط سرمایه هر شریک

2

تقسیم سود بر اساس تخصیص حقوق ( و پاداش) ، و تقسیم باقیمانده به نسبت ثابت

در این روش قسمتی از سود حاصل از فعالیت واحد تجاری ممکن است طبق توافق شرکاء به عنوان حق الزحمه به شرکایی که خدماتی در شرکت انجام داده اند تعلق گرفته و بقیه به نسبت معین بین شرکاء‌ تقسیم شود. اگر پرداخت حق الزحمه به شریک یا شرکاء در شرکتنامه توافق شده باشد، مبلغ حق الزحمه تعهد شده، صرفنظر از وجود سود و زیان، باید به حساب این شرکاء منظور گردد.

در شرکتنامه واحد تجاری، نحوه تخصیص پاداش ممکن است بر اساس سود قبل از کسر پاداش یا سود بعد از کسر پاداش محاسبه گردد.

تقسیم سود بر اساس تخصیص بهره سرمایه و تقسیم باقیمانده به نسبت ثابت

در مواردی ممکن است شرکاء‌توافق نمایند که به مانده حساب سرمایه (مانده اول دوره یا آخر دوره یا متوسط آن، هر کدام مورد توافق باشد) مبلغی به عنوان بهره پرداخت گردد. «احتساب بهره نسبت به سرمایه بدین دلیل است که معلوم شود سود حاصل از بکارانداختن سرمایه در شرکت با توجه به خطرات آن تا چه حد یا سودی که ممکن بود از بکارگیری سرمایه در سایر رشته ها و زمینه ها عاید گردد بیشتر یا کمتر است.»

چنانچه تعلق بهره به مانده حساب سرمایه، در شرکتنامه تصریح شده باشد، مبلغ بهره صرفنظر از وجود سود و زیان واحد تجاری، باید به حساب شرکاء منظور گردد.